Globalne szczepienia.info

Tagi:
szczepienia.info7Źródło: www.pixabay.com

Opublikowane przez: Marcin Gibas November 18, 2018

Tekst ten powstał kosztem wielu sił i niedospanych nocy, zważając, że jest to w ramach prywatnej, pozaetatowej pracy. Dla Kochanej, wybudzonej Żony, z podziękowaniami za cierpliwość. Także dla ludzi poszkodowanych przez system i pragnących wydobywać prawdę spod gruzów walących się konstrukcji bankierskich.

Praca oparta jest na oficjalnych dostępnych danych oraz na potwierdzonych faktach. Proszę Cię Drogi Czytelniku abyś starannie odróżnił tak zwaną „teorię spiskową” od rzeczywistych faktów – takowe kojarzone są przez królujące media masowego przekazu z „teoriami spiskowymi”, by podtrzymywać dezinformację i iluzję, którą karmieni jesteśmy każdego dnia. Zatem koncept „teorii spiskowej” pozostaw za sobą. Teraz poznaj fakty.

Prolog

Jest rok 3099. W szkole nr 14, na ostatniej orbicie planetarnego miasta, gdzieś na oceanie Atlantyckim, zaczyna się właśnie lekcja Poznania Przeszłości – Elementy Mitologii Millenium II.

– „… Mit o szczepieniach żył w świadomości ludzi przez blisko 300 lat, poprzez wiek XIX, XX i XXI i był elementem mitologii pieniądza. Jak wiemy, pieniądz służył możnym świata do zniewalania ludzi. Od czasu wynalezienia sieci internet społeczeństwa cywilizacji zachodniej zaczęły orientować się ostatecznie w kierunku duchowej rewolucji prowadzącej ku końcowi historii. Uruchomcie teraz moduł 178/2 i otwórzcie przykładowy tekst z roku 2018. Antonina przeczyta go głośno dla całej klasy.”

Wstęp

Szczepienia – kontrowersyjny temat w ostatnim czasie. Nad ich zasadnością, skutecznością, a nawet nad kwestią celu ich wykonywania toczy się od dawna dyskusja. Jedni uważają szczepionki za konieczny i zbawienny wynalazek, jak gdyby naturalna odporność człowieka i jej higiena nie miały żadnego znaczenia. Drudzy sądzą z przekonaniem, że to wielkie oszustwo służące jedynie interesowi firm farmaceutycznych. Tych drugich jest mniejszość, jednak argumenty obu stron trzymają się sensu. Postaram się w tym artykule odpowiedzieć na pytanie o to, kto jest bliżej prawdy. Metoda jest pozornie prosta – trzeba sprawdzić kilka głównych argumentów.

1. Skuteczność szczepionki

Skuteczność szczepień wydaje się być kwestią bezdyskusyjną. Każdy, kto powierzchownie zainteresuje się tematem, wpisując w wyszukiwarkę internetową hasło „skuteczność szczepionki”, otrzyma większość wyników wyszukiwań prowadzących do artykułów potwierdzających taką skuteczność.

Punkt 1.1.

Przykładową publikacją która wygląda na rzetelną jest tekst zamieszczony na stronie Państwowego Zakładu Higieny o wysokiej skuteczności szczepionki przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV.1 Autorzy powołując się na badania specjalistów z Centrum Onkologii Moffitt piszą, że:

„Dr Anna R. Giuliano, Dyrektor Centrum Badań nad Rakiem w Moffit wyjaśniła, że zgodnie z ich wynikami, szczepionka 9-walentna mogłaby zapobiec około 90% przypadków raka szyjki macicy, 90% przypadków raka sromu i raka pochwy, 70-85 % przypadków dysplazji dużego stopnia i około 90% przypadków raka odbytu oraz brodawek płciowych związanych z zakażeniem HPV u mężczyzn i kobiet na całym świecie.”

Punkt 1.2.

Najpopularniejszą szczepionką HPV jest Gardasil firmy Merck, natomiast najbardziej prestiżową światową organizacją zajmująca się zdrowiem jest Światowa Organizacja Zdrowia (WHO – World Health Organization). Wpisując więc w wyszukiwarkę hasło „Gardasil efficacy WHO” („skuteczność Gardasilu WHO”) dostajemy w jednym z pierwszych wyników cytowaną w biuletynie WHO publikację pod angielskim tytułem „Human papillomavirus and HPV vaccines: a review”2 („Ludzki papillomavirus i szczepionki HPV: przegląd”). Autorzy pokazują w tej pracy wyniki badań nad skutecznością szczepionki czterowalentnej. Szczepionka ta ma chronić przed czterema (spośród ponad stu) szczepami wirusa HPV. Te cztery szczepy mogą przyczyniać się do powstawania raka szyjki macicy stopnia drugiego i trzeciego – najwyższego. W badaniu biorą udział dwie grupy osób – szczepione oraz nie szczepione. Wyniki po około półtorej roku od ostatniej dawki szczepionki wskazują 100% skuteczności w stosunku do grupy osób nieszczepionych (tabela 3 w publikacji).

Punkt 1.3.

Poszukajmy teraz czegoś więcej i czegoś głębiej. Wpisujemy w Google hasło „szczepienia historia mity i prawda”. W wynikach pomijamy to, co algorytm wyszukiwarki wyrzucił nam na pierwszej stronie, a więc nie wchodzimy w artykuły z zachodnich portali głównego nurtu – onet.pl, fakt.pl czy focus.pl.

Na trzeciej stronie pojawił się artykuł pod nazwą „Szczepienia: Historia mitu – Roman Bystrianyk i dr Suzanne Humphries”.3 Suzanne Humphries jest lekarzem specjalistą chorób wewnętrznych oraz specjalistą nefrologiem, natomiast Roman Bystrianyk jest inżynierem i informatykiem, od 1998 roku bada historię chorób i szczepień. Napisali razem książkę „Dissolving Illusions. Disease, Vaccines, and the Forgotten History” („Demaskowanie Iluzji. Choroby, Szczepionki i Zapomniana Historia”) w której otwarcie podważają intencje światowego establishmentu medycznego oraz sens i idee szczepień. Przeglądając informacje o książce dostępne na promującej ją stronie internetowej wchodzimy na trop, który doprowadza nas do konkretnych danych, z których wynikają pewne fakty.4 Poniżej przedstawiam kilka wykresów obrazujących te fakty w sposób analityczny.

szczepienia.info1

szczepienia.info2

szczepienia.info3

Rys.1. Przykłady naturalnej eradykacji chorób zakaźnych. Kolejno od góry: Odra i Szkarlatyna, Błonica, Krztusiec. Źródło: vaccinationdilemma.com

Zacznijmy od tego, że wykresy sporządzone zostały przez Greg Beattie – byłego szefa i aktualnie jednego z kluczowych aktywistów Australian Vaccination Network – australijskiej organizacji na rzecz dobrowolnych szczepień. Greg od wielu lat bada zagadnienie szczepień i jest autorem dwóch książek podejmujących ich dogłębną analizę. Wykresy można zobaczyć na stronie internetowej vaccinationdilemma.com. Greg zamieszcza też na niej pliki do pobrania z większą ilością podobnych wykresów i wszystkimi danymi źródłowymi. W plikach tych udostępnia także australijskie administracyjne źródła danych, na podstawie których dokonał analizy.

Osobiście sprawdziłem zgodność opracowań z rzeczywistością. Dla przykładu, wykres dotyczący Odry powstał na podstawie materiałów opublikowanych w pracy wydanej w 1927 roku przez australijski departament zdrowia, napisanej przez dyrektora służby zdrowia lekarza J. H. L. Cumpston pod nadzorem ministra zdrowia – a więc są to informacje oficjalne. Tytuł pracy brzmi „The History of Diphtheria, Scarlet Fever, Measles and WhoopingCough in Australia, 1788 – 1925” („Historia Błonicy, Szkarlatyny, Odry i Krztuśca w Australii, 1788 – 1925”).5

szczepienia.info5

Rys.2. „The History of Diphtheria, Scarlet Fever, Measles and Whooping Cough in Australia, 1788 – 1925” („Historia Błonicy, Szkarlatyny, Odry i Krztuśca w Australii, 1788 – 1925”). Źródło: dropbox.com

W książce zawarte są niezbędne dane liczbowe dla Odry z lat 1853 – 1925. [Cumpston, str. 513, 514] Możesz czytelniku porównać je z wykresem – wykres prezentuje dane w odstępach pięcioletnich – na przykład dla roku 1875 należy zsumować liczbę zgonów z ostatnich 5 lat (1871 – 1875), następnie podzielić przez liczbę ludności Australii w roku 1875 [Cumpston, str. 587] oraz pomnożyć przez 100 000. Otrzymamy w ten sposób wielkość zgodną z wykresem dla roku 1875.

Natomiast powyżej roku 1925 liczby zaczerpnięto z raportów rocznych wydawanych od 1908 roku przez Australijskie Biuro Statystyki (Australian Bureau of Statistics – Year Books of Australia).6

szczepienia.info6

Rys.3. Australian Bureau of Statistics – Year Book Australia, 1931. Źródło: Australian Bureau of Statistics.

Na oficjalnej stronie internetowej biura można odnaleźć zbiór wszystkich wydań (od 1908 roku) i sprawdzić wykres dla Odry. Na przykład otwórzmy „Year Book Australia, 1931”. Wybierzmy zakładkę „downloads”, a następnie otwórzmy rozdział 25 (chapter 25) – Vital Statistics (statystyki zmian ludności). Na stronie 717 znajdziemy w tabeli odpowiednie dane dla Odry. Suma zgonów z 5 lat (od 1926 do 1930) podzielona przez liczbę ludności Australii w roku 1930 [Year Book Australia, 1931; rozdział 24 – Populacja, str. 657, tabela „Persons”] oraz pomnożona przez 100 000, da nam wielkość zgodną z wykresem dla roku 1930. Dodatkowo informacje na temat historii szczepień, kiedy i jaka szczepionka została wprowadzona, sprawdzić można na stronie internetowej australijskiego Narodowego Centrum Immunizacji.7

Wracając do faktów jakie wynikają z informacji które znaleźliśmy, nie będę tracił sił na zbędne dodatki, ponieważ fakty są oczywiste: szczepienia nie miały nic wspólnego ze zwalczaniem chorób zakaźnych na przestrzeni ponad stu lat. Zajmowaliśmy się Australią, ale ta sama sytuacja tyczy się całego świata i podobne opracowania do analiz Greg’a Beattie można odnaleźć szukając głębiej.

Punkt 1.4.

We wspomnianym już artykule „Szczepienia: Historia mitu – Roman Bystrianyk i dr Suzanne Humphries” odnaleźć można interesującą wzmiankę na temat historii „Metody Leicester”. Mieszkańcy tego miasta, pomimo obowiązku, w obawie o bezpieczeństwo i skuteczność szczepień przeciw Czarnej Ospie odmawiali tych zabiegów i ich liczba systematycznie malała. W roku 1885 doszło nawet do wielkiej demonstracji w związku z przymusem i ograniczaniem wolności wynikającym z tego przymusu. Środowisko medyczne było wówczas oburzone i pewne, że mieszkańców czeka zagłada wobec panującej zarazy. Mylili się jednak. Niska liczba zaszczepionych osób w Leicester poskutkowała znacznie niższym współczynnikiem zachorowalności na Czarną Ospę i śmierci niż w innych miastach. W czasach wielkiej zarazy (1871 – 1872), ale też wysokiej wyszczepialności w Leicester odnotowano 327 przypadków zachorowań na Ospę oraz 35 zgonów na 10 000 osób, natomiast w Birmingham odnotowano 213 przypadków zachorowań i również 35 zgonów na 10 000 osób. Później, w okresie od 1891 do 1894 roku, gdy zanotowano jedynie 7 szczepień na 10 000 osób w Leicester i 240 szczepień na 10 000 osób w Birmingham, zliczono 19 zachorowań i 1 zgon na 10 000 osób w Leicester oraz 63 zachorowania i 5 zgonów na 10 000 osób w Birmingham. [Prophylaxis Attained by Health – Hodge, str. 14 i 15]

2. Wybrane kontrowersje – Polio

Krok 1. Pierwsze wzmianki o Poliomyelitis (Ostre nagminne porażenie dziecięce, potocznie zwane Heinemedina bądź Polio) pochodzą z około 1500 roku p.n.e., ze staroegipskich rysunków. [W. Magdzik, Rozkwit i agonia polio, str. 521] Uwzględniając pojęcie łańcucha infekcji [Podstawy Epidemiologii, str. 114], w jaki sposób można uzasadnić pierwsze pojawienie się większej epidemii dopiero w roku 1885 w zimnej Szwecji, po upływie około 3400 lat od pierwszych wzmianek o chorobie? [W. Magdzik, Rozkwit i agonia polio, str. 521]

Krok 2. W stworzenie szczepionki przeciw Polio zaangażowanych było trzech naukowców żydowskiego pochodzenia przebywających w USA. Byli to Hilary Koprowski, Albert Sabin oraz Jonas Salk. Koprowski – absolwent Uniwersytetu Warszawskiego – po przybyciu do USA w 1944 roku podjął pracę w Lederle Laboratories (farmaceutycznej agendzie koncernu American Cynamid). Albert Sabin, urodzony w Białymstoku – absolwent studiów medycznych na University of New York – pracował między innymi w Instytucie Rockefellera. Jonas Salk – absolwent New York University School of Medicine – pracował w laboratorium na University of Michigan oraz University of Pittsburgh School of Medicine, a także stał na czele projektu fundowanego przez National Foundation for Infantile Paralysis, mającego na celu wyodrębnienie wszystkich rodzajów wirusa Polio. Jako pierwszy pozytywne wyniki badań nad szczepionką przedstawił Koprowski w 1952 roku, ale amerykańskie środowisko naukowe obawiało się chorób poszczepiennych wywołanych tą szczepionką, ponieważ zawierała ona żywe, osłabione wirusy. Sabin również pracował nad żywą szczepionką. Tak więc, w USA zwyciężyła wówczas szczepionka Salka którą wprowadzono 1954 roku. Kilkanaście miesięcy później Koprowski i Sabin rozpoczęli testy na szeroką skalę, kolejno, Koprowski w Kongo Belgijskim oraz Sabin w ZSRR. W 1956 roku rozpoczęto w Polsce doświadczalną produkcję polskiej szczepionki opartej na wzorze Salka, natomiast w roku 1958 podjęto decyzję o rozpoczęciu masowych szczepień na terenie naszego kraju. „…Również w 1958 r. Hilary Koprowski, wykorzystując swoje wpływy w przemyśle farmaceutycznym, uzyskał dla PZH ok. 9 mln dawek swojej szczepionki. Mimo że polska prasa medyczna badanego okresu nie używa terminu „test”, dziś wydaje się oczywiste, że Polska stała się dla H. Koprowskiego polem doświadczalnym do badań nad żywą osłabioną szczepionką, podobnie jak ZSRR dla A. Sabina. Po wstępnych badaniach szczepionka Koprowskiego stała się zasadniczym elementem polskiego modelu szczepień przeciwko Polio. Ogółem szczepionkę Koprowskiego podano 80% populacji dzieci do lat 7.” [Medycyna Nowożytna, str. 93 – 95]

Krok 3. „Po wprowadzeniu szczepień żywą szczepionką OPV (Koprowskiego, tą eksperymentalną) w 1960 roku zaczęto obserwować zachorowania na porażenne polio towarzyszące szczepieniu obecnie zwane VAPP powodowane głównie wirusem typu 3. Zachorowania te stały się przyczyną wstrzymania w Polsce szczepień doustnych typem 3 od 1961 roku. Do 1967 roku program szczepień przeciw polio uwzględniał jeszcze podanie 2 dawek poliwalentnej szczepionki inaktywowanej typu Salka. Od 1967 roku wycofano to szczepienie. W ten sposób schemat uodpornienia obowiązujący w Polsce nie uwzględniał od 1961 roku częściowo, a od 1967 roku całkowicie szczepienia przeciw polio typ 3. W takiej sytuacji zdecydowano się w 1968 roku na szczepienie żywą doustną szczepionką przeciw poliomyelitis typ 3 (Koprowskiego, tą eksperymentalną) rekomendowaną przez ŚOZ. Po szczepieniu wystąpiła epidemia poliomyelitis. Zanotowano ogółem w Polsce w 1968 roku 464 zachorowania i 17 zgonów, 341 zachorowań spowodowanych było wirusem typu 3 (73,5%). Prawie połowa zachorowań wystąpiła w województwie poznańskim i w mieście Poznaniu. Poza tym wysoką zapadalność stwierdzono w województwie szczecińskim, zielonogórskim i wrocławskim. W latach 1979 – 1998 zgłoszono w Polsce 35 przypadków ostrych porażeń wiotkich związanych ze szczepieniami doustnymi (VAPP) tj. przeciętnie 1,8 zachorowania rocznie (od 0 do 4). Chorowały głównie dzieci nieszczepione przeciw poliomyelitis, najczęściej z powodu przeciwwskazań lub szczepione niezgodnie z programem.” [W. Magdzik, Rozkwit i agonia polio, str. 523]

Krok 4. Na przedstawionej poniżej mapie (Rys.4.) opublikowanej w Przeglądzie Epidemiologicznym PZH widać rozkład na obszarze Polski zachorowań na Polio wskutek szczepień doustną żywą szczepionką Koprowskiego. Widać wprost, że choruje tylko ściana zachodnia.8

szczepienia.info4

Rys.4. Źródło: „Epidemia poliomyelitis typu 3 w Polsce w 1968 roku”, Przegląd Epidemiologiczny.

3. Środowisko medyczne

Przykładem pokazującym stanowisko środowiska medycznego w Polsce jest postawa prof. Bożeny Bucholc w trakcie dyskusji o szczepieniach z dr Jerzym Jaśkowskim na antenie TVP. Nagranie z dyskusji dostępne jest na youtube.9 Pani profesor jest kierownikiem Zakładu Badania Surowic i Szczepionek Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego. Podczas rozmowy Pan dr Jerzy Jaśkowski wypowiadał się negatywnie o szczepieniach, powołując się między innymi na analizy Greg’a Beattie o których pisałem wcześniej. Argumentował, iż szczepionki wprowadzono na długo po tym, gdy określona choroba zakaźna wygasła w sposób naturalny oraz wskutek polepszenia się warunków sanitarnych itp. Prof. Bucholc zignorowała te argumenty nazywając przytoczone przez dr Jaśkowskiego fakty „wykresikami”, nie szczędząc przy tym dziwacznych „uśmieszków”, mających na celu ośmieszenie dr Jaśkowskiego. Przypomnę, że nie są to „wykresiki”, ale analizy sporządzone na podstawie oficjalnych, państwowych danych statystycznych Australii, które to dane statystyczne spisane były przez kompetentnych fachowców i pod nadzorem ministra zdrowia. Kolejną wpadką Pani Bucholc było stwierdzenie, że w Polsce mamy „jedną, jedyną” szczepionkę zawierającą wycofywany Tiomersal (związek rtęci), co Pani profesor pragnęła „bardzo mocno podkreślić”. Otóż, na rządowej (domena „gov.pl”) stronie internetowej Państwowego Zakładu Higieny dostępne jest aktualne (na dzień 16.10 2018r.) „Zestawienie szczepionek dostępnych w Polsce z uwzględnieniem składu  antygenów i substancji pomocniczych”.10 Przeczytać w nim można, że Tiomersal zawierają 4 szczepionki. Są to: D (D – szczepionka błonicza adsorbowana), d (d – szczepionka błonicza adsorbowana), DT (DT – Szczepionka błoniczo – tężcowa, adsorbowana), DTP – Szczepionka Błoniczo – tężcowo – krztuścowa, adsorbowana. Być może Pani profesor miała na myśli tylko szczepionkę błoniczą? Być może subtelnie chciała wprowadzić w błąd swego oponenta? Faktem jest jednak, że są to 4 różne szczepionki, nie „jedna, jedyna”. Fakt obecności w wielu szczepionkach Formaldehydu – substancji oficjalnie uznanej za mogąca powodować nowotwory – jest nie poruszany przez Panią profesor, jak i w ogóle przez establishment medyczny.11 Także wodorotlenek glinu i wiele innych toksycznych substancji widniejących w zestawieniu są nieistotne według Pani profesor, skoro wcale o nich nie wspomina w takiej dyskusji.12 Trzeba też zwrócić uwagę, że każda z tych substancji wchodzi w skład co najmniej jednej spośród szczepionek „obowiązkowych”.

4. Podsumowanie

Nowoczesne badania nad szczepionkami (patrz: punkt 1.1. i 1.2.) dowodzą ich skuteczności poprzez obserwację referencyjnych grup badanych osób. Ponadto, po szczepieniu stwierdza się przez kilka lat podwyższoną obecność przeciwciał w porównaniu z przypadkami naturalnych infekcji. Jednak czas i skala tych obserwacji są niewspółmierne w porównaniu z analizami Greg’a Beattie, z których wynika wprost, iż szczepienia nie miały nic wspólnego ze zwalczaniem chorób zakaźnych w historii (patrz: punkt 1.3.). Wobec powyższego, można wysunąć hipotezę, że stopniowa współczesna eradykacja (zwalczenie) niektórych chorób zakaźnych, przypisywana często i zbyt pochopnie szczepieniom, może być wynikiem naturalnego uodpornienia populacji, poprawy warunków sanitarnych, itp., następujących w koincydencji z masowymi szczepieniami. Dodatkowo faktem jest, że większość dzisiejszych badań jest finansowo zależna od firm produkujących szczepionki, tak jak na przykład badanie na które powołują się specjaliści z PZH (patrz: punkt 1.1.) fundowane było przez giganta Merck& Co, Inc. Badanie źródłowe dla publikacji w biuletynie WHO o szczepionce HPV (patrz: punkt 1.2.) było przeprowadzone między innymi przez prof. Diane Harper, która zasłynęła z głośnego protestu przeciw firmie Merck& Co, Inc. Chodziło o potężne naciski, które wywierała firma na amerykańskich polityków (lobbing) oraz nieetyczne zagrania marketingowe, celem uzyskania jak najwyższej sprzedaży szczepionek. Można zobaczyć dostępny w sieci film z udziałem Diane Harper w którym badaczka opowiada o tym.13

Zależność finansowa dużej ilości kluczowych badań na których opierają się państwowe instytucje, jak na przykład PZH (patrz: punkt 1.1.); lobbing gigantów farmacji, jak w przypadku Merck,a; postawa wpływowych wakcynologów, którzy w mediach głównego nurtu marginalizują negatywne aspekty szczepień i manipulują faktami; liczne kontrowersje wokół historii szczepień – to wszystko pokazuje, jak bardzo mętnym biznesem jest biznes szczepionkowy. Wartość światowego rynku samych szczepionek, nie wspominając o farmacji w ogóle, sięga kilkudziesięciu miliardów dolarów, podczas gdy rynek naturalnych lekarstw i ziół to zaledwie kilka miliardów. Wycofanie tylko jednej szczepionki z kalendarza szczepień w Polsce szacuje się na miliard dolarów strat rocznie dla firmy. Zdrowy rozsądek podpowiada zatem, która ze stron jest potencjalnym kłamcą i manipulatorem w sporze wakcynologów i ludzi wspierających idee dobrowolnych szczepień. W rozdziale o kontrowersjach w czterech krokach zasugerowałem, na jakich fundamentach stoi, w jakim celu powstał, oraz kto stworzył mit o szczepieniach. Znalazła się w tej pracy jedna hipoteza oraz jedna sugestia, natomiast reszta złożona jest z faktów udokumentowanych i opisanych przez badaczy w oficjalnych źródłach. …A Ty czytelniku pomyśl samodzielnie.

Marcin Gibas

Referencje:

  1. http://szczepienia.pzh.gov.pl/badania-potwierdzaja-wysoka-skutecznosc-dziewiecio-walentnej-szczepionki-przeciw-wirusowi-brodawczaka-ludzkiego-hpv/ – (Źródło: Final efficacy, immunogenicity, and safety analyses of a nine-valent human papillomavirus vaccine in women aged 16–26 years: a randomised, double-blind trial. The Lancet, Volume 390, Issue 10108, 11–17 November 2017, Pages 2143-2159).
  2. https://www.who.int/bulletin/volumes/85/9/06-038414/en/
  3. https://szczepienia.wybudzeni.com/2017/03/12/szczepienia-historia-mitu/
  4. https://www.dissolvingillusions.com/
  5. „The History of Diphtheria, Scarlet Fever, Measles and Whooping Cough in Australia, 1788 – 1925”, J. H. L. Cumpston, Commonwealth of Australia, Department of Health.
  6. “Official Year Book of The Commonwealth of Australia”, Commonwealth Bureau of Census and Statistics, Canberra.
  7. http://www.ncirs.edu.au/provider-resources/vaccination-history/
  8. „Epidemia poliomyelitis typu 3 w Polsce w 1968 roku”, Przegląd Epidemiologiczny.
  9. https://www.youtube.com/watch?v=FzV_bscoj_c
  10. https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjShaqz0tzeAhVJqIsKHU-oAZ4QFjAAegQICRAC&url=http%3A%2F%2Fszczepienia.pzh.gov.pl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2018%2F10%2FZestawienie-szczepionek-antygeny-substancje-pomocnicze-2018.10.16.pdf&usg=AOvVaw2iII5dlAQ1Vik2zWA43Sm_
  11. Małgorzata Kupczewska – Dobecka. OCENA DZIAŁANIA RAKOTWÓRCZEGO FORMALDEHYDU W ŚWIETLE NAJNOWSZYCH DANYCH LITERATUROWYCH. Medycyna Pracy 2007;58(6):1 – 13, ©Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.
  12. “Aluminum hydroxide injections lead to motor deficits and motor
    neuron degeneration”. Published in final edited form as: J Inorg Biochem. 2009, November ; 103(11): 1555, Christopher A. Shaw and Michael S. Petrik.
  13. https://www.dailymotion.com/video/x5bn7qa
  14. THE ST. LOUIS Medical and Surgical Journal. Whole No.739. VOLUME LXXXIII.–JULY, 1902.–No.1. ORIGINAL COMMUNICATIONS. PROPHYLAXIS TO BE REALIZED THROUGH THE ATTAINMENT OF HEALTH, NOT BY THE PROPAGATION OF DISEASE, BY J.W. HODGE; M.D., OF NIAGARA FALLS, N.Y.
  15. PRZEGLĄD EPIDEMIOLOGICZNY, 2002;56:519-30, Wiesław Magdzik. CHOROBA HEINEGO I MEDINA – PORAŻENIE DZIECIĘCE POLIOMYELITIS – POLIO. ROZKWIT I AGONIA CHOROBY W DWUDZIESTYM WIEKU.
  16. PODSTAWY EPIDEMIOLOGII, R. Beaglehole, R. Bonita, T. Kjellstrom.
    World Health Organization, Geneva, 1993
  17. MEDYCYNA NOWOŻYTNA. STUDIA NAD KULTURĄ MEDYCZNĄ. INSTYTUT HISTORII NAUKI im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów POLSKIEJ AKADEMII NAUK, TOM 23, Zeszyt 2 (2017)